Skuteczność psychoterapii poznawczo-behawioralnej została udowodniona wieloma badaniami. Jest to użyteczna forma leczenia w przypadku problemów życiowych. W procesie psychoterapii uczymy się rozumieć swoje myśli, emocje i zachowania. Wspólnie z terapeutą opracowujemy i wzmacniamy konstruktywne sposoby radzenia sobie w życiu. Jak możesz rozpoznać swoją gotowość i potrzebę do podjęcia psychoterapii?
Psychoterapia jest formą pomocy, dzięki której możesz otrzymać wsparcie w radzeniu sobie z problemami emocjonalnymi, nadmiernym stresem, zmianami życiowymi, a nawet dolegliwościami zdrowotnymi. Skuteczność psychoterapii poznawczo-behawioralnej została udowodniona wieloma badaniami. Jest to użyteczna forma leczenia w przypadku problemów życiowych. W procesie psychoterapii uczymy się rozumieć swoje myśli, emocje i zachowania. Wspólnie z terapeutą opracowujemy i wzmacniamy konstruktywne sposoby radzenia sobie w życiu. Decyzja o podjęciu psychoterapii może być trudna. Pacjenci zmagają się z wieloma oporami: kwestie finansowe, obawa przed stygmatyzacją społeczną, brak pomysłu na wybór psychoterapeuty czy brak czasu. Niektórzy starają się odwlekać moment podjęcia terapii. Jak rozpoznać swoją gotowość i potrzebę do podjęcia psychoterapii?
Pamiętaj:
Zawsze warto jest poprosić o pomoc. Nie oznacza to słabości. Korzystanie z porady psychoterapeuty jest czymś normalnym i nie jest to absolutnie żaden powód do wstydu!
W jakich sytuacjach udać się do psychoterapeuty?
1. Psychoterapia pomoże, kiedy wszystko, co czujesz, jest intensywne
Wszyscy doświadczają trudnych emocji: złości, smutku, lęku. Warto jednak przyjrzeć się jakie rozmiary mają Twoje emocje? Czy są to ataki, wybuchy, które trudno Ci powstrzymać? Czy w trakcie przeżywania trudnych emocji w sposób niekontrolowany krzywdzisz innych? Czy przeżywanie tych emocji sprawia, że nie jesteś w stanie realizować swoich zadań życiowych? Czy w takich chwilach tracisz nad sobą kontrolę? Jeżeli na którekolwiek z powyższych pytań odpowiedziałeś twierdząco, zapewne sam jesteś zaniepokojony. To znak, że rzeczywistość, z którą obecnie się zmagasz, może być zbyt przytłaczająca i możesz potrzebować profesjonalnej pomocy. Ważne, aby zwrócić uwagę na swój styl myślenia: czy znasz katastrofizowanie? Czy to Twój styl myślenia w stresującej sytuacji? Kiedy w Twoim życiu pojawia się jakieś niespodziewane wyzwanie, czy od razu zakładasz najczarniejszy scenariusz? Ta intensywna forma lęku, w której każde zmartwienie przyjmuje maksymalne rozmiary i jest traktowane jako realne i pewne zagrożenie, może być silnie destabilizująca. Inną, bardzo poważną, intensywną formą lęku jest atak paniki. Atak paniki to nagły, silny i nieprzewidywalny atak, w którym często występuje obawa o swoje życie. Atak paniki wiąże się z szeregiem objawów somatycznych: przyspieszony oddech, kołatanie serca, wzrost ciśnienia, drżenie ciała, napadowy ból głowy czy brzucha. Może się też pojawić poczucie odrealnienia lub oderwania od rzeczywistości. Postać napadową i intensywną może też przyjmować złość. W ataku złości krzywdzimy siebie i innych. Zdarza się, że osoby w ataku niszczą rzeczy, otoczenie wokół. Czasami nawet dochodzi do tak silnego ataku, że w następstwie, osobie cierpiącej trudno jest sobie przypomnieć szczegóły i sekwencję wydarzeń. Takie ataki złości to znak, że brakuje konstruktywnych sposobów radzenia sobie, w repertuarze Twojej odporności psychicznej. Psychoterapia zajmuje się wzmacnianiem odporności psychicznej w oparciu o nasze zasoby. Dzięki temu łatwiej można odzyskać kontrolę nad swoim przeżywaniem świata.
2. Sesje z psychoterapeutą po traumatycznym wydarzeniu
Zwykliśmy myśleć o traumie jako o bardzo rzadkim i ekstremalnym wydarzeniu. W psychologii wiele jest opisów sytuacji potencjalnie traumatycznych: zagrożenie życia, zagrożenie utraty zdrowia lub doznania obrażenia ciała, bycie świadkiem wydarzenia, w którym ktoś mógł ucierpieć. We wszystkich opisach trauma opisywana jest jako zjawisko nagłe, niekontrolowane i wiąże się z ryzykiem powstania zaburzeń psychicznych. Warto jednak zaznaczyć, że we współczesnej psychologii odchodzi się od obiektywnej klasyfikacji wydarzeń traumatycznych. Psycholodzy obecnie raczej kierują się opisem przeżycia cierpiącej osoby. Jedno jest pewne: jeżeli doświadczyłeś intensywnego, negatywnego wydarzenia, a wspomnienie tego wydarzenia jest nawracające i utrudnia Ci codzienne funkcjonowanie, warto skorzystać z pomocy psychologicznej. Niektóre osoby, na trudne wydarzenia reagują w bardziej maniakalny niż depresyjny sposób: prezentują hiperaktywność lub bezsenność. Takie objawy może być trudniej wychwycić, ponieważ z reguły w szkole lub miejscu pracy jesteśmy chwaleni za większą skuteczność. Taki stan na dłuższą metę jest bardzo szkodliwy i wymagający dla organizmu.
3. Terapeuta pomoże, kiedy jesteś w żałobie
Jeżeli doświadczyłeś ważnej, trudnej utraty to bardzo ważne, aby w pełny i dobry sposób przeżyć żałobę. W psychologii opisuje się kilka stadiów żałoby: zaprzeczanie, gniew, targowanie się, depresja, akceptacja. W pierwszym odruchu nie dowierzamy, myślimy: to nie może być prawda, to nie przydarza się mnie. Następnie przeżywamy gniew na los, Boga, świat, bliskich. W etapie targowania się próbujemy znaleźć sposób na naprawienie rzeczywistości, na odnalezienie realnego wpływu na sytuację (z reguły jest to niemożliwe). W stadium depresji zapadamy w smutek i żal, zaczynamy pełniej rozumieć sytuację, która nam się przydarzyła. Akceptacja to moment, w którym rozumiemy brak możliwości zmiany sytuacji i potrafimy zdrowo funkcjonować w nowej rzeczywistości. Wiele osób nie pozwala sobie na pełne przeżycie tego procesu. Czasami ktoś pomija stadium złości czy depresji i zbyt szybko uznaje, że trzeba żyć dalej, że nie ma co się już zamartwiać. Czasami ktoś zatrzymuje się w którymś stadium i trudno mu dojść do akceptacji nowej sytuacji. Wsparcie psychologiczne tworzy solidną konstrukcję, o którą możemy się oprzeć, tylko z pełnym poczuciem bezpieczeństwa można sobie pozwolić na pełne przeżycie smutku wynikającym z żałoby. Nieprzepracowana żałoba może powracać do nas latami i powodować kolejne problemy emocjonalne. Dobrze przeżyta żałoba tworzy wielki potencjał do wzrostu osobistego.
4. Cierpisz na niewytłumaczalne problemy ze zdrowiem? To mogą być zaburzenia psychosomatyczne
Problemy emocjonalne mogą wpłynąć na nasze ciało. Wiele badań wykazało negatywny wpływ stresu na funkcjonowanie organizmu. Długotrwałe przeżywanie stresu wymusza na naszym ciele przystosowanie się poprzez wzrost ciśnienia czy osłabienie funkcji odpornościowych. Może się też okazać, że jesteśmy tak oddzieleni od swoich emocji, że nasze problemy manifestują się w nawracających infekcjach czy dolegliwościach bólowych. Jeżeli doświadczasz takich problemów i wyczerpałeś ścieżkę diagnostyczną podłoża somatycznego, a nadal nie znajdujesz wytłumaczenia dla Twoich problemów ze zdrowiem, warto skontaktować się z psychoterapeutą. Być może wspólnie ze specjalistą odnajdziecie źródło Twoich dolegliwości, a terapia będzie dla Ciebie wsparciem, bardzo potrzebnym w mierzeniu się z problemami zdrowotnymi.
5. Pomoc w przypadku choroby lub zmiany nawyków
Terapia będzie również pomocna jeśli Ty lub ktoś Ci bliski cierpi na poważną chorobę, która sprawiła, że życie Twoje i Twojej rodziny diametralnie się zmieniło. Czasami przewlekłe choroby powodują, że musimy całkowicie zmodyfikować tryb życia i nasze nawyki. Może to być niezwykle trudne. Terapeuta pomoże Ci przystosować się do zmian, znaleźć motywację i wytrwać w postanowieniach.
6. Psychoterapia przy nadużywaniu substancji psychoaktywnych
Jeżeli regularnie spożywasz alkohol, sięgasz po narkotyki czy inne substancje psychoaktywne może to być oznaką nieradzenia sobie. Substancje psychoaktywne są silnie uzależniające. Uzależnienie prowadzi do utraty kontroli nad swoim zachowaniem, natrętnych myśli związanych z daną substancją oraz zaniedbywaniem swoich obowiązków, relacji, a nawet dotychczasowych przyjemności. Jeżeli w Twojej rodzinie istnieje przypadek uzależnienia, oznacza to, że jesteś w grupie ryzyka rozwoju uzależnienia. Substancje psychoaktywne nie są konstruktywnym sposobem radzenia sobie ze stresem.
7. Specjalista pomoże przy problemach w bliskich relacjach
W bliskich relacjach najszybciej widać konsekwencje problemów psychicznych. Jeżeli czujesz, że trudno Ci połączyć się emocjonalnie z dotychczas bliskimi osobami, oznacza to, że potrzebujesz profesjonalnego wsparcia, które pozwoli Ci do nich powrócić. Podwyższony poziom konfliktu w rodzinie na pewno rzutuje na Twój stan emocjonalny i może być wskazaniem do terapii. Osoby, z którymi jesteśmy najbardziej związani, z reguły najszybciej zauważają nasze trudności. Jeżeli ktoś z kimś pozostajesz w znaczącej relacji, zasugeruje Ci wizytę u psychoterapeuty, postaraj się odebrać to jako wyraz troski o Twoje zdrowie i szczęście.
8. Spędzasz dziennie godzinę lub więcej na martwienie się? Warto porozmawiać o tym z terapeutą
Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne rekomenduje* rozważenie psychoterapii jeżeli jakaś sprawa wpływa negatywnie na Twoje samopoczucie i zakłóca to Twoje życie w różnych obszarach, a dokładniej:
- myślenie o problemie lub walka z nim zajmuje przynajmniej godzinę dziennie
- problem powoduje uczucie wstydu lub pragnienie izolacji społecznej
- problem sprawia, że jakość Twojego życia spadła
- problem negatywnie wpłynął na relacje z innymi, radzenie sobie w szkole lub pracy
- dokonałeś/aś istotnych zmian w swoim życiu lub rozwinąłeś/aś nowe przyzwyczajenia, by radzić sobie z problemem.
Jeżeli większość powyższych punktów opisuje Twoją rzeczywistość psychiczną, koniecznie rozważ kontakt z psychoterapeutą.
9. Czujesz się w potrzasku? Wypróbuj psychoterapii
Czasami różne problemy i wydarzenia w naszym życiu sprawiają, że czujemy się przytłoczeni. Nie mamy na co czekać, wydaje się, że już nic się nie zmieni. Jeżeli doświadczasz takich uczuć i masz wrażenie, że jesteś w potrzasku lub beznadziejnej sytuacji, zwróć się o pomoc do psychoterapeuty. Pomoże Ci on zmienić sytuację lub – jeśli nie jest ona zależna od Ciebie – Twoje podejście do zaistniałych warunków i rzeczywistości. Pamiętaj, nawet jeśli czujesz, że nigdy nie będzie lepiej, taki stan rzeczy nie będzie trwać wiecznie.
Nie bój się szukać pomocy
Kusząca może być wizja przeczekania i liczenia na to, że sprawy same się uporządkują. Rzeczywistość jednak jest taka – im dłużej będziesz zwlekał, tym trudniej będzie Ci poradzić sobie z problemami. Wizyta u psychoterapeuty jest elementem konstruktywnego radzenia sobie. Być może już kilka rozmów wystarczy, aby jakość Twojego życia się poprawiła. Ważne, aby wybrany przez Ciebie psychoterapeuta posiadał odpowiednie kwalifikacje do prowadzenia terapii. Jeżeli w pobliżu Twojego miejsca zamieszkania nie masz dostępu do profesjonalnej psychoterapii, skorzystaj z terapii online. Pamiętaj, że zwrócenie się do psychoterapeuty nie oznacza, że jesteś “słaby/a”, w żadnym wypadku nie znaczy, że jesteś “dziwny/a” lub co gorsza “nienormalny/a” (nigdy tak nie myśl!). Pamiętaj, że z terapii korzysta coraz więcej osób. To nic złego prosić o pomoc. Psychoterapeuci to tacy sami specjaliści jak lekarze czy prawnicy – kształcą się wiele lat po to, żeby rozwiązać Twój problem. Nie sposób, żebyś miał/a taką samą wiedzę o psychologii, jaką posiadają oni. Dlatego warto dać sobie pomóc. Pamiętaj, że zawsze istnieje rozwiązanie, czasami nie jesteśmy w stanie sami go znaleźć.
