Kto by pomyślał jeszcze kilka miesięcy temu, że wydarzenia na Dalekim Wschodzie, w chińskim Wuhan tak bezpośrednio odmienią nasze życie. Epidemia wywołana przez nowego koronawirusa SARS-CoV-2 spowodowała światowy kryzys gospodarczy, w wyniku którego wiele osób straciło lub dopiero straci swoją pracę. Utrata pracy i bezrobocie zajmują ósme miejsce na liście 44 najbardziej stresujących sytuacji w życiu stworzonej przez amerykańskich psychologów Wilhelm Holmesa i Richarda Rahe. Jak poradzić sobie z tak stresującą sytuacją i wyjść z niej obronną ręką?
Co zrobić w przypadku utraty pracy z powodu pandemii?
Wpływ pracy na zdrowie psychiczne
W psychologii istnieje wiele koncepcji zdrowia psychicznego. Utrata pracy może w prosty sposób zachwiać naszym zdrowiem psychicznym. Takie wydarzenie będzie tym trudniejsze, im większą przestrzeń praca zajmowała w naszym życiu. Czasami jest to po prostu sposób na zarobienie pieniędzy w miejscu, które nie angażuje nas nazbyt emocjonalnie. Jednak często w pracy nawiązujemy przyjaźnie, uzależniamy od niej miejsce swojego zamieszkania, podział rodzinnych obowiązków, sposób spędzania wolnego czasu i plany na najbliższe wakacje. Praca pozwala na zaspokajanie swoich potrzeb, dobrze pamiętać, że nie tylko tych materialnych. Angażowanie się w pracę pozwala zaspokoić potrzebę edukacji, potrzeby kulturowe, potrzeby relacji i potrzebę rozwoju. Dobrze wykonane zadanie napełnia pracownika satysfakcją, która jest związana z wyrzutem dopaminy w naszym mózgu, czyli w języku neurobiologicznym nasz mózg zalewany jest przyjemnością. Na dobrze wykonywanej pracy wiele osób opiera swoje poczucie własnej wartości.
Chwilowa nierównowaga
Kryzys psychiczny to przejściowe zakłócenie równowagi emocjonalnej po niespodziewanym wydarzeniu krytycznym, które kwestionuje nasz dotychczasowy porządek życia. Z reguły takie doświadczenie przekracza możliwości samodzielnego poradzenia sobie. W efekcie przez kryzys można zdrowo przejść z profesjonalną pomocą lub mocnym systemem wsparcia bliskich. Jednak można też w nim utknąć albo być pozostawionym w wyparciu, depresji czy eskalacji lęku. Z perspektywy koncepcji kryzysu psychicznego ważne jest, aby przeżyć go w pełni świadomie, aby otworzyć w sobie proces żałoby po stracie. Strata pracy wiąże się z wieloma innymi utratami, m.in. poczucia przewidywalności świata, poczucia bezpieczeństwa finansowego, relacji ze współpracownikami, wyznaczonego rytmu tygodnia. Bez profesjonalnego wsparcia może być nam trudno w pełni przeżyć żałobę po stracie pracy i możliwości z nią związanych. Warto pamiętać, że dobrze przeżyta żałoba kończy się akceptacją, która pozwala ruszyć dalej wraz z nowymi umiejętnościami i przemyśleniami zdobytymi w kryzysie. To zjawisko nazywa się wzrostem potraumatycznym. W tym trudnym momencie to, co należy dla siebie zrobić to przede wszystkim poszukanie wsparcia, które pomoże nam skonfrontować się z tą sytuacją. Jeżeli możesz liczyć na dobrą, stabilną i bezpieczną sieć wsparcia od rodziny – korzystaj z tego. Mów rodzinie o swoich emocjach, rozczarowaniach, planach i pomysłach na wyjście z tej sytuacji. Jeżeli w tym momencie nie masz dostępu do wsparcia rodzinnego lub nie chcesz z niego skorzystać, znajdź dla siebie profesjonalną pomoc. Kwarantanna utrudnia osobistą wizytę w gabinecie psychoterapeutycznym, jednak w sieci można odnaleźć dużo platform skupiających dobrze wyszkolonych w pracy online terapeutów – np. trzymsie.pl.
Wydobycie zasobów
Kiedy już przeżyjesz wszystkie trudne emocje związane ze stratą, z pewnością nabierzesz siły, aby pomyśleć o tym co dalej. Niewiele osób może lub chce sobie pozwolić na kilkumiesięczny okres bezrobocia, dlatego prawdopodobnie stoisz przed trudnym wyzwaniem odnalezienia nowego środowiska pracy w czasie kwarantanny. Na początku przemyśl, co jest Twoim najcenniejszym zasobem, jakie są Twoje umiejętności, za co byłeś doceniany w poprzedniej pracy? Koniecznie spisz swoje zasoby i włącz kreatywne myślenie. Jak możesz wykorzystać te zasoby w obecnej sytuacji? Być może część Twoich umiejętności da się zmonetyzować w działalności online? Dobrym pomysłem wydaje się przeszukanie internetu pod kątem nowych biznesów lub takich branż, które przeniosły się do internetu. Jeżeli mimo solidnego przemyślenia nie udało Ci się znaleźć żadnego miejsca dla siebie w internecie, pomyśl, czego w obecnej sytuacji najbardziej Ci brakuje? Cały świat niespodziewanie znalazł się w nowej sytuacji i wszyscy mierzymy się z niedoborami. Być może możesz wyprodukować coś, co pomaga w walce z epidemią lub z ochroną osobistą? Być może brakuje Ci świeżego pieczywa, które ktoś przyniósłby do Twojego domu w trakcie kwarantanny? Jeżeli Tobie czegoś brakuje, najprawdopodobniej brakuje tego też innym, to może być pole na znalezienie dla siebie nowego zajęcia. Wykorzystaj ten czas Ten czas, niespodziewanej nierównowagi, z pewnością jest wielkim wyzwaniem, ale dla wielu osób może być też darem. Nareszcie można posprzątać w szufladach, powiesić obrazy, które od dawna czekały na wyjęcie wiertarki z warsztatu, zatelefonować do dawnych znajomych. Z pewnością każdy ma osobistą listę rzeczy, na którą nigdy nie było czasu. Teraz czas to jedna z niewielu rzeczy, którą mamy. Działanie, odkurzanie zaległości, załatwianie spraw, na które wcześniej nie było czasu, pozwolą uruchomić ten sam mechanizm, który był odpowiedzialny za uczucie satysfakcji w pracy. Nie pozbawiaj się tego uczucia, działając, pozostaniesz w swoim poczuciu kompetencji, które jest konieczne dla podjęcia nowej pracy. Wykorzystanie czasu nie wiąże się jednak tylko z uporczywym działaniem bez ustanku, to czego często brakuje w naszej codzienności to odpoczynek i teraz przyszedł na niego czas. Dobrze jeśli w Twoim planie dnia znajdzie się czas zarówno na działanie, jak i na odpoczynek. Co jeszcze może się znaleźć w tym dniu? Nuda. Tak, nuda to zjawisko przez nas nielubiane, ale w nudzie wykuwa się kreatywność. Więc jeśli tylko możesz, spróbuj się też trochę ponudzić.
Wzmocnij swój system wsparcia
Przekwalifikowanie i odnalezienie nowego sposobu na życie wymaga czasu. W czasie kiedy orientujesz się w swoich możliwościach, możesz potrzebować wsparcia, aby zapewnić sobie płynność finansową. System pomocy w Polsce z pewnością wymaga ulepszeń, ale na ten moment warto skorzystać z tych narzędzi, które są. Zadbaj o swoje ubezpieczenie społeczne, abyś w razie zachorowania mógł skorzystać z pomocy lekarza. Być może przysługuje Ci jakiś zasiłek? A może Twój pomysł na nowy biznes mógłby zostać dofinansowany? Dobrze byłoby żyć w rzeczywistości, w której opieka społeczna mogłaby Ci pomóc przejść przez ten kryzys suchą nogą. Jednak nie warto się obrażać na rzeczywistość, warto skorzystać choćby z tych skromnych możliwości, jakie teraz masz do dyspozycji. Jeżeli nie system państwowej opieki, może jakiś członek rodziny lub przyjaciel pomoże Ci zachować płynność finansową? Sytuacja utraty pracy jest kryzysem, który każdy zrozumie, nie warto powstrzymywać samego siebie przed poszukaniem wsparcia, również finansowego. Postaraj się pamiętać, że pandemia nie zostanie z nami na zawsze. Ludzkość w swojej historii zwalczyła już wiele epidemii. Ten czas wiąże się z wieloma stratami, wyzwaniami, kryzysami, ale szczęśliwie, jak zresztą wszystko, kiedyś minie, będzie tylko wspomnieniem. Z pewnością dla wielu to jeden z najtrudniejszych momentów życia, ale zapewne nie pierwszy taki trudny moment. Tamte momenty minęły, ten nie będzie wyjątkiem. Pamięć o tym pomoże nam w zmierzeniu się z obecną sytuacją i w zachowaniu zasobów psychicznych. A zasoby psychiczne to coś, czego w sytuacji utraty pracy potrzeba nawet bardziej niż świetnie opracowane CV.
