Ciąża często kojarzy nam się z radosnym oczekiwaniem i stanem błogosławionym. Jednak dla bardzo niewielu kobiet ten czas jest wolny od konfliktów wewnętrznych, lęków i okresów smutku.
Przed kobietą, która spodziewa się dziecka, stoi wiele zadań:
• Kobieta obserwuje zmieniające się ciało i stara się akceptować zmiany, na które nie ma wpływu i których nie może powstrzymać.
• Napór zmian hormonalnych sprawia, że emocje się wyostrzają i ich skala może być zaskakująca. I dla kobiety i dla jej otoczenia.
• Kobieta żegna się z rolą córki, z rolą dziecka. Stara się przyjąć nową tożsamość: ja matka.
• Ciąża wprowadza szereg trwałych życiowych zmian. Ciążę i macierzyństwo nie jest łatwo pogodzić z pracą zawodową i z wieloma pasjami. Kobieta jest w procesie negocjowania z rzeczywistością, ile z jej dawnego życia pozostanie aktualne.
• Kobieta buduje nową więź, często najbliższą i najważniejszą w życiu – więź ze swoim dzieckiem. Najpierw wyobrażonym, potem realnym. Ilość zadań sprawia, że z perspektywy psychologicznej ciąża jest wymagającym czasem dla jej psychiki i dla jej obecnych relacji, które podlegają redefinicji.
Jak można wobec tego pielęgnować zdrowie psychiczne w czasie ciąży?
1. Otaczaj się wspierającymi osobami.
Kobieta w ciąży potrzebuje opieki, troski i podtrzymywania stabilnego nastroju. Bądź czujna na swoje odczucia. Które spotkania sprawiają, że czujesz się dobrze? Przy jakich osobach Twój niepokój rośnie? Masz prawo do spotykania się z osobami, przy których czujesz się lepiej. Być może będzie to oznaczać, że na jakiś czas zawiesisz pewne relacje – to jest okej! Naturalne jest, że w czasie ciąży dokonujemy rewizji swoich relacji. Wiele kobiet intuicyjnie kieruje się w stronę osób, które doświadczyły rodzicielstwa. Tak jest często, ale nie zawsze. Dla niektórych kobiet najcenniejsze będą właśnie te spotkania i te relacje, które nie mają w sobie elementów macierzyńskich.
2. Słuchaj dobrych historii porodowych
Jeżeli ktoś przy Tobie będzie chciał opowiedzieć coś o porodzie lub połogu zapytaj go najpierw czy to jest dobra historia. Jeżeli jest zła, poproś, aby zachował ją dla siebie albo wyjdź na chwilę, aby jej nie słyszeć. Ciąża jest okresem zwiększonej wrażliwości na trudne historie. Nawet jeżeli powiesz sobie “okej, posłucham, ale to przecież nie o mnie”, ta historia i tak z Tobą zostanie i będzie budować Twój niepokój. Zamiast tego poszukaj w internecie grup, artykułów i książek, które przedstawiają poród jako pozytywne wydarzenie. Wbrew przekazowi kulturowemu, dla wielu kobiet poród to bardzo dobre doświadczenie. Często bolesne, ale dobre! Poszukaj takich źródeł, dzięki temu myśl o własnym porodzie nie będzie przytłaczająca.
3. Spróbuj relaksacji i medytacji
Relaksacja jest świetnym sposobem na redukcję napięcia w ciąży, jest też dobrym sposobem przygotowania się do porodu. Możesz praktykować relaksację z wybranym olejkiem eterycznym. Weź go potem ze sobą do porodu. Zapachy są niesamowicie silnymi kotwicami pamięciowymi. Praktykując rozluźnienie z wybranym zapachem, będzie Ci łatwiej rozluźnić się podczas porodu, a to właśnie rozluźnienie jest kluczem do udanej I fazy porodu.
4. Spotykaj się z matkami niemowląt
Spotykanie się z matkami niemowląt (takimi, które nie cierpią na depresję poporodową) istotnie obniża lęk kobiety w ciąży. Obserwacja innej kobiety, w podobnym wieku, która już urodziła i sobie radzi, sprawia, że kobiecie łatwiej wyobrazić sobie zmiany, które nadejdą. Dobrze będzie odnowić relacje, w których można obserwować macierzyństwo „na żywo”. Zapytaj, czy mogłabyś spotkać się lub porozmawiać online z taką mamą. Dobrym pomysłem może być również dołączenie do grupy, klubu czy forum dla młodych mam.
5. Pozwalaj sobie na przyjemności
Co sprawia, że czujesz się dobrze? Dla niektórych to dużo spotkań towarzyskich, dla innych samotny spacer po lesie. Zrób listę rzeczy, które sprawiają, że czujesz się lepiej. Potem przemyśl swój plan na tydzień. Co możesz zrobić, aby było w tym tygodniu jak najwięcej przyjemności, które pielęgnują Twój dobrostan. Nie wahaj się rozpieszczać samą siebie. Ciąża to czas zwiększonego wysiłku i dla organizmu i dla psychiki. Zapewniając sobie przyjemne chwile, będziesz sobie ułatwiać ten czas.
6. Akceptuj swoje uczucia
Wbrew przekazowi kulturowemu ciąża to nie jest stan usłany różami. Poza radością i szczęściem możesz przeżywać bardzo wiele innych emocji: intensywną złość, smutek, lęk przed tym co będzie. Być może nawet pomyślisz sobie, że żałujesz, że jesteś w ciąży, nie masz ochoty być mamą i miałabyś chęć uciec od tego wszystkiego. To nie znaczy, że nie nadajesz się na mamę! Takie uczucia towarzyszą wielu kobietom. Warto się im przyjrzeć i nie obwiniać się za nie. Takie emocje są elementem procesu godzenia się na zmiany, które ciąża niesie. Dając sobie zrozumienie i akceptację przejdziesz przez te zmiany łagodniej.
7. Możesz podjąć psychoterapię w ciąży
W niektórych środowiskach wciąż pokutuje taki mit, że nie powinno się rozpoczynać psychoterapii w trakcie ciąży. Wiele kobiet może przeżywać też wstyd przed skorzystaniem z pomocy terapeuty. Może im się wydawać, że to jakiś wyrok na nie, który oznacza, że źle przeżywają ciążę i nie poradzą sobie z macierzyństwem. To nie jest prawda. Wręcz przeciwnie, coraz więcej terapeutów podkreśla, że ciąża może być świetnym czasem na terapię. Ciąża konfrontuje nas z naszym stosunkiem do bliskości i zależności. Jeżeli czujesz, że przydałoby Ci się wsparcie psychoterapeuty, warto z niego skorzystać! Szukając psychoterapeuty, wybierz kogoś, kto ukończył studia magisterskie (najlepiej psychologiczne) oraz przynajmniej drugi rok czteroletniego szkolenie psychoterapeutyczne. Sprawdź, czy ta osoba poddaje swoją pracę regularnej superwizji. Istnieją psychoterapeuci, którzy specjalizują się w pracy z kobietami w okresie okołoporodowym. Niektórzy zamieszczają taką informację w swojej notce biograficznej. Zgłaszając się na konsultację, możesz zapytać, czy dany psychoterapeuta pracuje z kobietami w ciąży. Sprawdzonych psychoterapeutów online nurtu poznawczo-behawioralnego, który jest metodą opartą na dowodach, możesz znaleźć na trzymsie.pl.
8. Spaceruj w otoczeniu natury
Wiele badań wskazuje, że ruch na świeżym powietrzu, w otoczeniu natury poprawia nasze samopoczucie. Większość kobiet w czasie ciąży doznaje spadku kondycji, dlatego pamiętaj, że to nie musi być forsowny marsz. Wystarczy spacer, który pomoże Ci rozluźnić ciało i oczyścić umysł.
9. Zdobywaj wiedzę
Poszukuj dobrej wiedzy o ciąży, porodzie, połogu i rodzicielstwie. Nie oznacza to, że musisz przestudiować wiele książek albo zajmować się już tylko tym. Ale już minimalna dawka dobrej wiedzy sprawi, że łatwiej będzie Ci wyobrazić sobie życie z dzieckiem. Takie wyobrażanie ułatwia psychologiczny proces adaptacji do nowej sytuacji.
10. Rozmawiaj z partnerem
Dla osoby, która razem z Tobą oczekuje dziecka to równie ważny moment. Porozmawiajcie o tym jak planujecie spędzić połóg, jak wyobrażacie sobie budowanie relacji z dzieckiem? Takie rozmowy będą dobrym przygotowaniem do rodzicielstwa. Będą też łagodzić napięcie, które może w Was być. W trakcie tych rozmów postarajcie się utrzymać nieoceniającą atmosferę. Opowiedzcie sobie, jak przeżywacie ciążę z Waszych, bardzo różnych, perspektyw. Ciąży towarzyszy wiele zmian fizjologicznych i emocjonalnych. To ważne, aby kobieta otrzymywała wsparcie i akceptację dla jej sposobu przeżywania tych zmian. Czasami może to oznaczać intensywne emocje, które mogą być zaskakujące i trudne do przyjęcia. Ale te emocje często są potrzebne, aby przyjąć nadchodzące zmiany. Jeżeli te emocje będą zbyt intensywne lub zbyt trudne do przyjęcia warto skorzystać z profesjonalnego wsparcia psychoterapeutycznego. Ciąża to ważny moment i warto wiele zrobić, aby kobieta czuła się w tym czasie jak najlepiej.
