Osoba narcystyczna, to taka, której osobowość jest zorganizowana wokół pragnienia podtrzymania samooceny i potwierdzenia własnej wartości przez źródła zewnętrzne. Każdy z nas jest w jakimś stopniu wrażliwy na punkcie własnej wartości, jednak osoba mająca narcystyczne zaburzenie osobowości jest tym tak zaabsorbowana, że przyćmiewa to inne sprawy i inne osoby. Etymologia tego pojęcia pochodzi z opowieści o Narcyzie – młodzieńcu, który w wyniku zaabsorbowania własnym wizerunkiem poniósł śmierć.
Narcyzm oznacza przesadne zaabsorbowanie własną osobą, nadzwyczajną reakcję na aprobatę i wysoką wrażliwość na krytykę. Osoby narcystyczne często przeceniają własne umiejętności i osiągnięcia, równocześnie nie doceniając innych. Z reguły mają wygórowane oczekiwania wobec siebie i innych, ale zarazem uważają je za standardowe. Taka osoba na zewnątrz będzie prezentować się jako przekonana o swojej wyjątkowości i pewna swoich umiejętności, jednak to, co dominuje w życiu wewnętrznym takich osób to brak, pustka i dramat bycia niedocenionym. Obserwowana arogancja i pretensjonalność na zewnątrz z reguły jest przykrywką dla silnej wstydliwości oraz nadwrażliwością na odrzucenie i krytycyzm. Koszt pogoni za uznaniem innych, rzadko jest widoczny dla otoczenia.
Specyficzny charakter mają związki osób skrajnie narcystycznych z partnerami romantycznymi. Osoba wchodząca w związek z narcyzem może oczekiwać, że będzie on stale niezadowolony z relacji, często dając temu wyraz. Dzieje się tak ze względu na trudność z obdarowaniem drugiej osoby szczerym uczuciem miłości. Tego typu problem wynika z dewaluowania partnera, przy jednoczesnym przekonaniu o własnej wyższości i większej wartości. Towarzyszyć może temu także zawiść. To między innymi w związku z tego typu problemami osoby narcystyczne mogą doświadczać poczucia, iż ich życie jest bezsensowne.
Relacje z innymi mogą być także trudne ze względu na pojawiającą się często u osób z omawianym zaburzeniem tendencje do agresji w różnych formach – nie tylko słownej, ale i fizycznej. Agresja może pojawiać się między innymi ze względu na ograniczone zdolności osób narcystycznych do empatyzowania z drugą osobą – narcyz nie podejmuje prób zrozumienia i wysłuchania drugiej osoby i nie dąży do podjęcia wysiłków, mających na celu zaspokojenie cudzych potrzeb. Osoba o tym profilu jest skupiona niemal wyłącznie na sobie i może wykorzystywać innych do realizacji swoich celów. Jeżeli zaś ktoś stoi na przeszkodzie do ich realizacji, pojawić się może nawet wspomniana agresja.
Narcystyczne zaburzenie osobowości – leczenie
Narcystyczne zaburzenie osobowości poddawane jest leczeniu przede wszystkim wtedy, gdy znacząco i negatywnie wpływa na jakość życia osoby narcystycznej oraz osób w jej otoczeniu. W przypadkach, w których omawianemu zaburzeniu towarzyszy depresja, czy też znaczące wahania nastroju, terapia staje się bardziej kompleksowa. Może obejmować także środki farmakologiczne, pomagające osobie chorej w radzeniu sobie z jej trudnymi stanami.
Duży wpływ na pojawienie się narcyzmu ma wychowywanie się w domu, w którym panuje atmosfera nieustannej oceny. W psychice takiej osoby dojrzewa wtedy przekonanie, że na miłość trzeba zasłużyć jakąś przychylną oceną. Wiele badań podkreśla, że na narcyzm składa się jakieś zaniedbanie z dzieciństwa i zły styl rodzicielstwa.
Z narcystycznym zaburzeniem osobowości częściej spotykamy się u mężczyzn niż u kobiet. Ocenia się, że to zaburzenie dotyka około 1% populacji. Warto podkreślić, że narcyzm w jakimś stopniu dotyczy każdego z nas, o zaburzeniu mówimy wyłącznie w sytuacji, w której ta dynamika dominuje osobowość danej osoby i ma bardzo negatywny wpływ na jej codzienne funkcjonowanie.
Więcej o innych zaburzeniach osobowości można przeczytać na blogu trzymsie.pl.
